Ortodonti; Ortodontik Tedavi

Ortodontik Tedavi Nedir?

Ortodonti, erken yaşlarda meydana gelen veya tedavide geç kalındığı için ileri yaşlarda görülen diş bozukluklarının tedavisini içermektedir.

Ortodontik tedavi genellikle 9-14 yaş civarında başlar. Ancak, Amerikan Ortodonti Derneği, süt dişlerinin gelişmesi ve yerlerini kalıcı dişlere bırakması sürecinin kontrol altına alınması amacıyla tüm çocukların 7 yaşından önce ortodontistle tanışmaları gerektiğini tavsiye etmektedir. Bu sayede olası ortodontik problemler daha erken teşhis edilip daha kolay çözüme kavuşacaktır.

ORTODONTIK TEDAVININ UZUN VADELI YARARLARI

Ortodontik tedavinin kişinin görünümünü iyileştirebildiği için kendine güveni artırdığı gözlemlenmiştir.

Ortodontik tedavi, dişleri olması gereken hizaya koyarak aynı zamanda ağız sağlığını iyileştirir. Bu sayede gelecekte oluşabilecek diş çürümeleri, dişeti hastalıkları ve hatta diş kayıpları önlenebilir. Diğer faydaları arasında daha rahat çiğneme, daha az diş aşınması ve bazı yüz ve çene ağrılarının giderilmesi vardır.

ORTODONTIK TEDAVI GEREKTIREN DURUMLAR

Dişler arasında boşluk olması, dişlerin çarpık, sıkışık durması, bazı dişlerin dışarıya doğru çıkıntı yapması ortodontik tedavinin gerekliliğini gösteren durumlardır.

Ayrıca çiğnemede güçlük, alt veya üst çenenin öne çıkması, ağızdan nefes alma, dili ön dişlere bastırma, parmak emme alışkanlığı ve çene kemiğinden gelen çıtırtı ve benzeri sesler de ortodontik tedavinin gerekliliğini gösteren belirtilerdir.

ERGENLIK ÇAĞıNDAKI HIZLI BÜYÜMENIN ORTODONTIDE ÖNEMI

Ergenlik dönemi, yüzün en çok değişiklik geçirip geliştiği dönemdir. Bu dönemde yapılan ortodontik tedavide ortodontist hastanın yüz gelişimini uygun bir şekilde etkileyebilir. Yüz kemiklerinin gelişimi tamamlandıktan sonra kemik bozukluklarının düzeltilmesi genellikle cerrahi müdahele gerektirir.

LINGUAL ORTODONTI

Lingual ortodonti, dişlerin dil tarafına yapıştırılan braketler ile yapılan ortodontik tedavi şeklidir. Hızla gelişen teknoloji sayesinde, günümüzde daha da sık uygulanan bir tedavi haline gelmiştir.

Lingual ortodontik tedavi, braketler ve tellerin hiç görünmemesi nedeniyle, özellikle erişkin hastalar için en estetik yaklaşımdır.

ORTODONTI TEDAVI SÜRESI

Ortodonti tedavisinin süresi her hasta için farklıdır.

Bazı durumlar (dişlerdeki ufak dönmeler gibi) kolaylıkla düzeltilebilir. Büyük boşlukların kapatıldığı, çene çıkıklıklarının giderildiği durumlarda tedavi daha uzun sürer. Genelde genç hastaların tedavi zamanları, kalıcı dişlerin çıkmasını beklemeden özel apareyler kullanılarak kısaltılabilir.

Tedaviler ortalama 1,5 yıl sürüyor, ancak övünülecek ve kıskanılacak dişleriniz olsun değmez mi? Yetişkinlerde 3-5 ay gibi kısa sürelerde ön bölgedeki görünür çapraşıklıkların tedavisinin tamamlanması mümkündür. Bu durumun size uygun olup olmadığını ortodontistinize danışın.

ORTODONTIK TEDAVIDE YAŞ SINIRI

Dişleri ve dişleri tutan kemikleri sağlıklı olan herkese ortodontik tedavi uygulanabilir.

Çocukluklarında ortodontik tedavi görmemiş bir çok yetişkin, şimdi istediği yaşta bu hizmetten yararlanabiliyor. İleri teknoloji sayesinde artık küçük, şeffaf ve neredeyse görünmeyen braketler kullanılıp, isteğe bağlı olarak dişlerin arka yüzeylerine de braket yapıştırılabilmektedir. Ayrıca günümüzde, ileri cerrahi yöntemler sayesinde yetişkinlerin yüz ve çene kemiklerindeki sorunlar bile giderilebilmektedir.

ORTODONTIK TEDAVIDE DIŞ ÇEKIMLERI ŞART MI?

Ortodontik amaçlı diş çekimi nadiren de olsa bazı durumlarda söz konusu olmaktadır. Ortodontik tedavi görecek kişilerin bazılarında (ki bu sayı yeni teknik ve tedavi felsefeleri ile yıllar içinde azaldı) süt, bazılarında ise daimi dişlerin belli zamanlama içinde azaltılması gerekebilir.

Diş çekiminin amacı genellikle ağızdaki dişlerin genel sağlığının daha iyi durumda korunabilmesidir. Son yıllarda çekim olmaksızın başarı şansı olan hiçbir hastada çekimli planlamalar yapılmamaktadır.

Diş çekimi artık neredeyse nadiren önerilen bir tedavi şeklidir. Ancak ortodontist tarafından önerildiyse, çekilmemesi durumunda mutlaka hastanın diğer dişlerinin sağlığının da tehlikeye girdiği bir durum vardır. Tüm dişlerin sağlığını tehlikeye atmaktansa, biri ya da bazıları feda edilmiştir. Bazı durumlarda olabileceği gibi, diş çekimi dışında alternatifler varsa ortodontistiniz size tedavi seçeneklerini açıklayacaktır

ORTODONTIK TEDAVIDE AĞIZ HIJYENI

Ortodonti hastaları diş bakımlarına çok özen göstermelidirler. İyi diş bakımı alışkanlıkları olmayan kişilerde tedaviler sonrasında dişlerde oluşabilecek lekelenmelerin düzgün ama lekeli ve çirkin dişler ortaya çıkmasını engellemek üzere birçok önlem bulunmaktadır.

Bu önlemleri dişhekiminiz ortodontik tedaviye devam ederken 6 ayda bir sizi görerek, gerektiğinde uygulayacaktır.

ORTODONTIK TEDAVIDE DIŞ İPI KULLANIMI

Diş ipi dişler arasında biriken yiyecek artıklarını ve bakteri plağını temizlemeye yarayan naylon ipliktir. Yeterli uzunlukta diş ipini kopartarak tel ve braketlerin arasından ’C’ şeklinde geçirin.

Diş ipinin birer ucunu iki orta parmağınıza birkaç kez sarın 3-5 cm arası diş ipini or-tada bırakın baş parmaklarınızı kullanarak çiğneyici yüzeyden yumuşak hareketler ile dişlerin arasından ve diş etine ulaşana kadar yavaşça bastırın.

Diş ipini diş aralarında aşağı yukarı hareket ettirerek diş araları ve diş eti ceplerindeki plağı ve yiyecek artıklarını temizleyin.

Diş ipini ileri geri hareket ettirmeyin. Bu diş etlerine zarar verebilir.

Diş ipini ağzınızın bir tarafından kullanmaya başlayın ve sistematik olarak karşı tarafa doğru temizlemeye devam edin.

ORTODONTIK TEDAVIDE ARA YÜZ FIRÇASI KULLANIMI

Diş ipi ile temizliğin ardından ortodontistinizin önerdiği uygun boyuttaki ara yüz fırçasını tellerin altına yerleştirin. Ara yüz fırçasını nazik hareketlerle aşağı yukarı hareket ettirerek braket ve teller arasında kalmış olabilecek yiyecek artıklarını bir kez daha temizleyin.

Fırçanın rahat girebildiği diş aralarını ve tel altlarını fırçalayın. Küçük boşluklarda ve özel-likle tedavi başında henüz düzelmemiş çapraşık dişler arasında fırça başını aşırı zorlamayın.

ORTODONTIK TEDAVIDE GARGARA KULLANIMI

Ortodontik tedavide ağız gargarası ile çalkalamak temizlik işlemini tamamlar. Ancak bununla birlikte unutmayın ki sadece ağız gargarası kullanmak bakteri plağını ortadan kaldırmaz. Ağız gargaraları diş fırçalamanın diş ipi ara yüz fırçası kullanımının yerini tutmaz. Sadece ilave bir koruma bakım yöntemidir. Ağız gargarasının kutusundaki kullanma talimatlarını okuyunuz. Ağız gargarasını yutmayınız. Ağız gargarası altı yaşından küçük çocuklar için uygun değildir.

ORTODONTIDE YAŞ – ÇOCUK ORTODONTISI:

Çoğu hastamızda ortalama 1,5 yıl süren ve tüm daimi dişlerin sürmesine yakın zamanda başlanan tedaviler söz konusudur. Ancak çocuklarda bazı durumlarda 6 yaş dişlerinin sürme zamanı itibariyle tedaviler başlayabilir. Büyüme gelişim döneminin takibi gereken bu tip olgularda aralarda aktif tedaviden çok izleme periyodları da bulunmak suretiyle uzun süreli ortodontik tedavi süreçleri izlenebilmektedir.

YETIŞKIN ORTODONTISI :

Birçok hastada çok kısa süren (1-3 ay) ve estetik-protetik tedaviler öncesinde en iyi estetiği yakalayabilmek adına yürütülen ortodontik tedaviler yapılması söz konusudur. Bunun dışında rutin ortodontik tedaviler 1,5 yıl kadar sürmektedir.

YETIŞKINLERDE ÇENE KEMIKLERINE AIT DÜZELTIMLER:

Yetişkinlerde çene kemiklerine ait problemlerin çözümünde (örneğin alt çenenin çok önde olması) cerrahi branşların desteğine ihtiyaç duyulabilmektedir. Ancak bu durumlarda da tedavi yine 1,5 – 2 yıl civarında bitirilebilmektedir. Ortodontik tedavi sürecinde ortodontistinizin uygun gördüğü bir aşamada maksillofasyal cerrah tarafından genel anestezi altında gerçekleşen bir operasyon ile çene kemiğindeki yanlış pozisyon düzeltilmektedir. Hastalar çene ameliyatından sonra yaklaşık 1 haftalık bir dinlenme sürecine gerek duymaktadırlar.

ORTODONTI TEDAVI SEÇENEKLERI :

Ortodontist size tedavi seçeneklerini avantaj ve dezavantajları ile açıklayacak ve kendi bilgi ve tecrübesi doğrultusunda yönlendirecektir. Hastanın istek ve beklentileri ile doktorun profesyonel tavsiyesi doğrultusunda seçilen tedavi planı uygulamaya konacaktır.

ORTODONTI TEDAVI SÜRECI

İlk randevuda hastadan sefalometrik ve panoramik röntgenler alınır. Röntgensiz tedaviye başlamak kesinlikle yanlıştır. Röntgende ağızda göremediğiniz ama tedavi planını tamamen değiştirebilecek durumlar saptanabilir. Hastadan başlangıç halini belgeleyen fotoğraflar ve alçı kalıplar da alınır. Tedavi planlaması bazı analizler sonucu bu kayıtlar üzerinde yapılır.

Daha sonraki 1-2 randevuda planlanan işlemler yapılarak hastaya teller veya seçilmiş olan başka tedavi edici ortodonti mekanikleri uygulanır. Tedavi başlamış olur. Yapılmakta olan işlemin çeşidine göre 3 hafta ile 10 haftada bir olmak üzere kontroller başlar. Tellerde değişiklikler ve aktivasyonlar yapılır. Bu durum önceden öngörülen tedavi süresi boyunca devam eder. Hasta tedavi boyunca doktorunun söylediklerini harfiyen yerine getirmelidir. Bu yüzden aile-hasta-doktor işbirliği gerektiren bir tedavidir.

Teller yerleştirilirken genellikle acı duyulmaz. Ancak teller yerleştirilirken ortodontist yanak ekartörü kullanacaktır ve ağzın uzun süre açık kalması, ağızda uzun süre tükürük emici ile koltukta oturmak gerekecektir. Dolayısı ile ağızda kuruluk hissedilebilir ve yanaklarda gerginlik meydana gelebilir. Ama teller yerleştirilirken acı duyulmaz.

Ortodontik işlemler genellikle kanamasız işlemlerdir. Ancak çok sınırlı işlemlerde ortodontik tedavi sırasında kanama olabilir. Birincisi, eğer doktorunuz ortodontik tedaviniz dolayısı ile bir mini vida yerleştiriyor ise, ortodontik vidanın yerleştirildiği bölgede kanam olabilir.
İkincisi eğer braketin yerleşebilmesi için doktor diş etini bir miktar kesmek zorunda kaldıysa az miktarda kanama olabilir. Bu gibi işlemlerin dışında ortodontik tedavi sırasında kanama gerçekleşmez.

Sonuç, doktorun bilgisine, özenine, hastanın da işbirliğine bağlıdır. Bunlar yerinde ise tedavi başarısı %100dür. Tedavi bitiminde teller çıkarıldıktan sonra dişlerin yeni yerlerinde artık kıpırdatılmadan tutulmaları amacıyla planlanan pekiştirme aygıtı uygulanır. Bu aygıtı da doktor hastanın başlangıçtaki ve bitişteki durumuna göre seçer. Şeffaf bir plak, boksör dişliği tarzında bir aparey, takılıp çıkarılabilen damaklar, içten yapışan ince bir tel pekiştirme aygıtı olarak seçilebilir.İdeal pekiştirme süresi aktif tedavi süresinin yarısı kadar olmalıdır.

Pekiştirme gerektirmeyen durumlar olduğu gibi çok uzun süre pekiştirmeye gerek duyulan durumlar da olabilir. Pekiştirme apareyleri yavaş yavaş terkedilir. Birden bire tedavi kesilmez.

DIŞ TELI TEDAVISINDE GÖMÜLÜ DIŞ DURUMU

Ortodontik tedavilerde gömülü dişlerin varlığının tespit edilmesi sonrasında bu dişlerin pozisyonunu tam olarak tespit edebilmek için üç boyutlu görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.

Eğer ortodontistiniz gömülü dişin diş dizinize kavuşturulabileceğine karar verirse ve siz de bu rutinden biraz daha uzun sürebilecek tedaviyi kabul ederseniz doğal dişinizi kullanma şansına kavuşursunuz.

Bazı durumlarda gömülü dişin pozisyonu o dişin diş dizisine kazandırılmasını çok zorlaştıracak ya da imkansızlaştıracak gibi olabilir. Bu durumlarda gömülü dişin çekilmesi, ya da çekimi de zor ya da sakıncalı olacaksa o pozisyonda bırakılması yoluna gidilebilir. Bu durumda diş dizisinde bu diş eksik olacağından yeri bir implant ya da protezler ile telafi edilebilir.

Ağızda en sık gömük kalan dişler sırasıyla 20 yaş dişleri, üst köpek dişleri, alt 2. küçük azı dişleri, alt köpek dişleridir.

20 yaş dişlerinin gömük kalması durumunda pozisyonu kötü ise çözüm genellikle cerrahi çekimdir. Bu dişlerin çekimi için diş hekiminiz sizi yönlendirecektir. 20 yaş dişlerinin çekimi estetik ve fonksiyon olarak çok büyük bir kayıp değildir. Ancak gömük teşhisi konmuş dişler üst köpek dişleri ya da alt 2. küçük azılar ise durum değişir.

Üst köpek dişleri, ağızda önemli dişlerdendir. Şöyle ki kökü diğer dişlere nazaran daha uzundur ve ilerde eksik dişler söz konusu olduğunda köprü yapımında çok kullanılırlar. Aynı zmanda köpek dişleri estetik açıdan önemlidir.Çünkü üst köpek dişleri gülüşünüzü tamamlar, diş dizisinin köşesini oluşturur.

Köşede yer alması ve kökünün uzun olması sebebiyle üst çene kemiğinde hafif bir çıkıntı yapar, eksikliğinde bu kemik bölgesinde basıklık oluşur. Özellikle tek taraflı üst köpek dişi eksikliğinde diş dizisi köşelerinden bir tanesinin eksikliği sonucunda oluşan tek taraflı basıklık gülüşte dikkati çeker ve asimetrik bir duruma sebebiyet verir ve bu da gözü rahatsız eder.

AĞIZ DIŞI APAREYLERIN (HEADGEAR) KULLANIMI

Headgear: Ortodontik tedavide sıklıkla kullanılan headgear apareyi üç kısımdan oluşmuştur.
Facebow: Head-gear apareyinin bir parçasıdır. Face-bow’un üst birinci büyük azı dişinin tüpüne takılan bir ağız içi kolu, head-gear’ın kuvvet elemanına takılan bir de ağız dışı kolu mevcuttur.

*Kafadan ya da enseden destek alınan bant parçası

*Bant parçası ile facebow kısmını birleştiren kuvvet elemanı

Headgear apareyi,

Üst çenenin ileri olduğu vakalarda üst çene gelişimini frenlemek amacıyla,
Çapraşık ya da fırlak olan ön dişlere yer açmak amacıyla arka dişleri geriye doğru itmek amacıyla,
Arka dişlerin hareketinin istenmediği durumlarda, bu dişlere uygulanan kuvvetleri etkisiz bırakmak veya nötrleştirmek amacıyla kullanılır.
Headgear’ınız başlangıçta size ve çevrenizdekilere biraz değişik ve garip görünebilir. Ancak ortodontik tedaviniz için gereklidir ve ortodontide sıklıkla kullanılır.

Headgear’ı kullanılırken dikkat edilecek durumlar:

Headgear’ inizi minimum ortodontistinizin belirlediği saat kadar takın. Unutmayın belirlenen bu süreçte takarsanız fayda sağlar.
Önce enselik ya da başlık kısmını çıkarın sonra facebow’u çıkarın. Aksi halde yanağınız, dudağınız ya da yüzünüz yaralanabilir.
Sert oyunlar oynarken ya da spor yaparken headgear’inizi çıkartın.
Her randevuda headger’inizi yanınızda getirin.
Başkalarının headgear’inize çarpmasına engel olun. Bazen kardeşler veya arkadaşlar bu tedavinin ciddiyetinin farkında olmayabilir.
Headgear takıldıktan 3-5 saat sonra dişlerinizde ağrılar olabilir. Dişlerinizdeki ağrılardan dolayı headgear’inizi takmaktan vazgeçmeyin. Çünkü bu hassasiyet ve düzenli takıldığında ağrılar geçecektir.

INVISALIGN – TELSIZ ORTODONTI TEDAVILERI

Son yıllarda invisalign olarak bilinen yani telsiz ortodonti uygulamaları ya da bilinen diğer adı ile şeffaf plak tedavisi ile estetik olarak rahatsız edici olan metal görünümden uzaklaşarak tedavi olmanız mümkün. Bu tedavi türünde tedaviyi olacak kişi ve ortodontist bir model üzerinde işlemin son halini görebiliyor. Böylelikle de istenilmeyen bir sürpriz ile karşılaşma olasılığınız ortadan kalkmış oluyor.

Invisalign tedavi ücretleri; kullanılacak olan şeffaf plaklar ile hastanın yaşadığı diş çapraşıklıkları ve zorluklar bakımından değişkenlik göstermektedir Invisalign tedavisinin avantajları düşünüldüğü zaman tedavinin pahalı bir teknik olmadığını açıkça söyleyebiliriz. Sabit ortodonti tedavisine oranla daha maliyetli bir tedavidir. Invisalign tedavi fiyatları; tedavinin süresine, şeffaf apareylere ve diş bozukluklarının durumuna göre değişiklik göstermektedir. Invisalign tedavi sürecindeki uygulama kolaylıkları ve sonucunda elde edilen başarı dikkate değer bir ayrıntıdır.

Invisalign’in en önemli özelliği, günlük yaşamınızı olumsuz anlamda kesinlikle etkilemiyor olmasıdır. Öncelikle, Invisalignağzınızda hemen hemen hiç görünmez ve tedavi süresince istediğiniz gibi gülmeye devam edebilirsiniz. Plaklarınızı yemek yerken, bir şey içerken ya da diş fırçalarken kolayca çıkartabilir, dilediğiniz yemeği yiyebilirsiniz. Tedavi metalsiz yapıldığı, yumuşak plaklar kullanıldığı için diş ve diş etlerinizi rahatsız edecek bir durum yaşamazsınız.

Ayrıca yine metal görünümden rahatsız olan ve dış görünümüne önem veren kişiler için geliştirilen lingual ortodonti(görünmez diş teli tedavisi) de uygulanmaktadır. Bu uygulamada dişlerin dış yüzeyine değil de metal braketler dişlerin iç yüzeyine yerleştirilerek tedavi yapılır. Özellikle yetişkin hastalar tarafından rağbet gören bir uygulamadır bu uygulamayı dışarıdan birinin fark etmesi oldukça zor hatta neredeyse imkansızdır.