Diş Protezi (Takma Diş)

PROTETIK DIŞ TEDAVISI

Dişlerin şekillerinde, yapılarında, renklerinde ve pozisyonlarında meydana gelen bozukluklar, estetik sorunlara yol açabilir. Dişi zayıflatan ilerlemiş bir çürük veya dişe gelen bir darbe nedeni ile dişte oluşan madde kaybı, dolgu ile tedavi edilemeyebilir. Gelişimsel olarak dişin sürmemesi veya tıbbi nedenlerle dişin çekilmiş olması, ağızda dişsiz boşluklar meydana getirir. Bu boş alanlar, estetik bozuklukların yanısıra,

• Yemek yeme zorluğu
• Konuşma bozukluğu (harfleri doğru söyleyememe)
• Psikolojik problemler (utangaçlık, kendine olan güvenin kaybolması, gülmemeye çalışma)
• Ağız sağlığının daha da bozulması (dişlerin konum değiştirmesi, aşınması, çürümesi vb.)
• Çene ekleminde ağrı, ses ve hareket bozukluğu (Temporo-mandibuler eklem rahatsızlığı)

Genel sağlık (yiyecekleri öğütme fonksiyonunun yeterince iyi yapılamaması sonucunda oluşan mide hastalıkları ve beslenme eksikliği) sorunlarına da yol açmaktadır.
Protetik diş tedavisi, kişinin estetik ve fonksiyonel ihtiyaçlarını, tedavi ve rehabilite etmek arayışına cevap veren, sağlık yanında sanatı da içeren bir diş hekimliği dalıdır.

HAREKETLI PROTEZLER

Dayanak dişlerin gelecek yükü kaldıramayacağı, geniş diş eksikliği içeren durumlarda ya da diş ile sonlanmayan eksik diş alanları olduğunda hareketli protezler uygulanır. Ağızda dayanak olarak alınacak diş varsa bölümlü protez, hiç dişi kalmamışsa, doku yüzeyine oturuyorsa total protez diye adlandırılır. Bölümlü protez, diş ve doku destekli protetik uygulamalardır. Diş desteği için, dişin diş etine yakın bombeli alan altında kalan kısmına, kroşe diye adlandırılan uçlar gelerek tutuculuk sağlanır. Doku desteğini protezin oturduğu doku yüzeyi sağlar. Böylece kuvvet diş ve dokuya dağıtılmış olur.

BÖLÜMLÜ HAREKETLI PROTEZLER

Dayanak yükü dişlerin gelecek yükü kaldıramayacağı, geniş diş eksikliği içeren durumlarda ya da diş ile sonlanmayan eksik diş alanları olduğunda Bölümlü Hareketli Protezler uygulanır.

Diş ve doku destekli protetik uygulamalardır. Diş desteği için, dişin diş etine yakın bombeli alan altında kalan kısmına, kroşe diye adlandırılan uçlar gelerek tutuculuk sağlanır. Doku desteğini protezin oturduğu doku yüzeyi sağlar. Böylece kuvvet, diş ve dokuya dağıtılmış olur.

HASSAS TUTUCULU PROTEZLER

Hareketli bölümlü protezlerdeki kroşeler özellikle ön dişlerde estetik rahatsızlık yaratabilir. Ayrıca diş eti sağlığı yetersiz olan dişlere kroşe ile uygulanacak kuvvet dişin kaybedilmesine neden olabilir. Bu durumlarda bir tek dişe gelecek kuvvet, kronlarla dişlerin birbirlerine bağlanması ile dağıtılabilir.

Metal kroşeler çevreledikleri sağlıklı dişlerde hasara ve aşınmaya neden olabilir. Hassas tutuculu protezler dişsiz boşlukların hareketli protezle desteklendiği, ağızda mevcut dişlerin, şekil, renk ve pozisyon bozukluklarının da sabit protezlerde düzeltildiği kombine bir protez türüdür. Dayanak olarak kullanılacak dişler prepare edilir. Sabit kronlar yapılırken dişsiz alana yakın olan kısımlarına da hassas tutucu adı verilen hazır malzemeler konulur. Böylece kron üzerine gelen estetik olmayan kroşe yerine ağızda görülmeyen estetiği bozmayan tutuculuk sistemi sağlanmış olur.

SABIT PROTEZ

Dişte yapılan preparasyon sonrası alınan ölçülerden elde edilen modeller üzerinde hazırlanan yapıların, ağıza uyumlanarak, dişin üzerinde sabit olarak kalacak şekilde yapıştırılması ile oluşturulan protez çeşitleridir.

SABIT PROTEZLERIN AVANTAJLARI

• Protezler hasta tarafından çıkartılamadığı için gizlidir.
• Genellikle hareketli bir protezden daha doğal ve estetiktirler.
• Hareketli protezlerden daha iyi çiğneme sağlarlar.
• Damağın arkasına ya da dilin altına uzanan protez materyali içermez.

Sabit Protezlerin Dezavantajları

• Doğal dişlerin kaybedildiği yerlerde kemik kaybı gelişir.
• Köprülere dayanak olacak sağlıklı komşu dişler prepare edilmek zorunda kalınır.
• Potansiyel diş eti rahatsızlığı artar.
• Diş eti çekilmesi gibi uzun zaman estetiğinde sorunlar oluşabilir.
• Köprü etrafındaki bakterilerin toplanabileceği kısımlar yüzünden ağız hijyenini korumak zordur.
• Ağız kokuları için potansiyeldir.
• Köprü altındaki dişlerde ve köklerinde çürük oluşabilir.

TOTAL PROTEZ

Ağızda dayanak olarak alınacak hiç dişi kalmamışsa, kuvvet iletimi, destek ve tutuculuk protezin doku yüzeyine oturmasıyla sağlanır. Tamamen doku destekli protetik uygulamalar total protez diye adlandırılır.

OVERDENTURE DIŞ ÜSTÜ PROTEZLER

Protez yapılacak kısımla uyumsuzluk yaratacak, aşırı eğri, çarpaşık ve uzamış dişler olduğunda, bu dişleri kaybetmektense boylarının kısaltılarak üzerlerine teleskop kron denen iç içe geçen kronlar ya da hassas tutucular uygulanabilir. Bu gibi dayanak dişin protez içinde kalıp, üzerine hereketli protetik yapının uygulandığı yaklaşımlar

Overdenture diş üstü protezleridir. Diş kökünün ağız içinde kalması kemik erimesini önleyecek ve ağız içi algılama özelliğinin korunmasını sağlayacaktır.

DIŞ KÖPRÜLERI – KÖPRÜ

Birden fazla diş eksikliğinde, eksik alana en yakın dişlerin dayanak olarak kullanılması ile boşlukların telafi edildiği ve daimi olarak ağızda kalan yapılara Köprü denir. Ancak, dayanak olarak kullanılacak dişler sağlıklı ve üzerlerine gelecek kuvvete dayanacak kadar da yeterli mesafede olmalıdır.

MARYLAND KÖPRÜLER

Tek ön diş eksikliklerinde Maryland Köprüler de bir seçenek olabilir. Eksik alanın iki yanındaki dişler kesilmeden sadece arka tarafına gelecek kanatlarla, yüzeysel tutuculuk sağlanarak yapılan uygulamalardır.

KRON DIŞLER – KRON

Tek dişi ilgilendiren madde kayıpları ve estetik problemler için Kron yapılır. Dişten ölçü alınarak teknisyene gönderilen model üzerinde teknisyen, önce dayanıklılığı sağlayacak metal alt yapıyı, daha sonra da onun üzerinde estetiği sağlayacak porselen (veya artık daha az tercih edilen akrilik) üst yapıyı hazırlar.

LAMINATE KRON

Ön dişlerde, renk değişiklikleri, pozisyon, yapı ve şekil bozuklukları ya da dişler arasındaki mevcut aralıklar estetik sorunlara yol açar. Laminate Kron, dişin sadece ön yüzeyinde, mine sınırları dahilinde, çok az bir preparasyon uygulanarak yapılan protetik yaklaşımdır. Dolgu teknolojisinin ve yapıştırma mekanizmalarının son yıllardaki gelişimi sayesinde, dolgu malzemeleri ile de laminate uygulamalar yapılmaktadır. Diş gıcırdatması, derin örtülü kapanış, yetersiz kron boyu ve mine kalınlığı olduğu durumlarda geleneksel kron yaklaşımına dönülmelidir.

FULL PORSELEN KRON

Ön dişlerde metalin alttan yaptığı opak yansıma dezavantajı, gelişen teknoloji sayesinde metal desteğin kullanılmadığı, tamamen porselenden yapılan Full Porselen Kron uygulamalarını ön plana çıkarmıştır.

TELESKOP KRON

Protez yapılacak kısımla uyumsuzluk yaratacak, aşırı eğri, çapraşık ve uzamış dişler olduğunda, bu dişleri kaybetmektense boylarının kısaltılarak üzerlerine teleskop kron denen iç içe geçen kronlar ya da hassas tutucular uygulanabilir.

ONLEY-INLEY

Onley-İnley, dişte madde kaybı aşırı olduğu durumlarda, madde kaybının telafisi için labaratuvarda hazırlanan büyük dolgu karakterinde yaklaşımlardır.

Madde kaybı, dişin 3/4 ünden az ve çiğneyici sivrilikleri (cusp) kaybolmamışsa inley, madde kaybı 3/4 ünden fazla ise ve bu kayıp, cuspları da içeriyorsa onley yapılır.